Z tego artykułu dowiesz się: Jakie najważniejsze składniki aromatów wykorzystywane są w branży produkcji perfum (flavours & fragrance) oraz w przemyśle spożywczym. Z czego i w jaki sposób są pozyskiwane olejki aromatyczne, ekstrakty, rezyny, absoluty i balsamy.

Terminologia używana w przemyśle perfumeryjnym i przemyśle aromatów i ekstraktów spożywczych.

Przemysł perfumeryjno aromatyczny , wykorzystujący surowce i składniki różnego pochodzenia posługuje się swoją nomenklaturą . Poniżej  kilka bardzo przydatnych terminów stosowanych w przemyśle w mających związek głownie z surowcami wykorzystywanymi do produkcji kompozycji zapachowych i aromatów spożywczych:

Terminologia

• Rezyny – otrzymywane są z drzew bądź roślin i powstają w naturze poprzez utlenianie związków terpenowych . Rezyny to oleorezyny  pozbawione olejków eterycznych. Np. rezyna irysa czy oilbanum.
• Oleorezyny – wydzieliny roślinne lub produkty ekstrakcji materiału roślinnego po odparowaniu rozpuszczalnika , mogą zawierać gumy –np.  oleorezyna pieprzu, papryki , wanilli .
• Ekstrakty – skoncentrowane produkty otrzymane po procesie ekstrakcji produktów roślinnych
• Konkrety to produkty ekstrakcji materiału roślinnego zawierające związki rozpuszczalne, węglowodory, woski , najczęściej występują w postaci stałej np. z kwiatu jaśminu czy pomarańczy
• Absoluty – to produkty alkoholowej ekstrakcji konkretów, pozbawione wosków czy seskwiterpenów , absoluty większości kwiatów
• Balsamy to naturalne produkty roślinne , wydzieliny drzew czy krzewów zawierające w dużej ilości związki benzoesowe, cynamonowe, czy kwas benzoesowy np. balsam tolu czy peru
• Terpeny to związki chemiczne naturalnie występujące w skórkach cytrusowych, żywicach drzew iglastych o wzorze chemicznym  ((C₅H₈)_n , których główny szkielet powstaje z połączenia jednostek izoprenowych. W zależności od przeznaczenie i potrzeby terpeny zostają usunięte z olejków ze względu na swoją łatwość w utlenianiu powodują niekorzystne zmiany zapachowe lub powodują uczulenia.  Wiele owadów metabolizuje terpeny, które pozyskują w swoim roślinnym pożywieniu, by wytworzyć hormony i feromony.

Najczęściej używane w przemyśle perfumeryjnym olejki aromatyczne wraz z przykładami perfum.

Poniżej przestawiam kilka wybranych surowców wykorzystywanych w przemyśle oraz perfumy w których się one znalazły .

• Olejek cytrynowy – Citrus Limon – otrzymany  przez wyciskanie skórek owoców cytryny , różnymi metodami. Olejek przechodzi przez fazę emulsji wodnej, z której po filtracji części stałych jest oddzielany za pomocą wirowania. Produkcja ok 3500t. Główne składniki – d-limonen i cytral ( geranial i neral) Średni intensywna nuta góra , zapach świeży , lekki słodki z charakterystyczna ciepłą nutą cytralu i ostrą limonenu.  Perfumy Guerlain 1889 „ Jicky” ; Coty 1917  „Chypre” ; Faberge 1964 „Brut”; Guerlain 1974 „Eau de Guerlain”
• Olejek petitgrain – Citrus Aurantium Amara – otrzymany poprzez destylację liści drzewa pomarańczy gorzkiej, najlepszy określa się terminem „Petitgrain Bigarade” . Wydajności wynosi 0,2% a głównym składnikiem jest octan linalylu 65%. W destylacji frakcjonowanej otrzymuję się olejek bezterpenowy. Intensywna nuta górna, słodko kwiatowo-drzewny. Zastosowanie w średniej klasy wyrobach perfumeryjnych i preparatach toaletowych.
• Olejek neroli – Citrus Aurantum Amara – olejek z kwiatów drzewa gorzkiej pomarańczy dziko rosnącej i upranej. Kwiaty zbiera się gdy tylko zaczynają się otwierać i natychmiast destyluje z parą wodną. Główne składniki – linanol do 30% , limonen , octan linanylu. Wydajność 0,1%, intensywna nuta górna, wyjątkowo piękny świeży zapach kwiatowy , jeden z najcenniejszych składników ekskluzywnych perfum . „Chanel No. 22” Chanel 1926; „Baghari” Piquet 1950. 
• Oleje cedrowy – Cedrus Atlantica oil – najcenniejszy olejek z drzewa cedrowego otrzymywany z drzew rosnących na terenie gór Atlas / Maroko. Wydobywany jest poprzez destylację z parą wodną drobnych kawałków lub pyłu z drewna. Charakteryzuje się balsamicznym zapachem . Znany i opisany w najstarszych dokumentach babilońskich i egipskich . Zastosowanie intensywna i trwała nuta górna i środkowa, zapach balsamiczny z typowa nuta drzewną. Obok ol. sandałowego uważany za wzorzec zapachu drzewnego , stosunkowo drogi. „ Gentelman” Givenchy 1974; „ Paloma Picasso” Muehlens 1984.
• Olejek muszkatołowy – Miristica fragrans- otrzymany z jąder nasiennych poprzez destylację z parą wodną rozdrobnionych nasion drzewa muszkatołowca . Wydajności ok 10%  składnik główny sabinen do 50%. Średnio intensywna nuta środkowa i dolna, charakterystyczny silny zapach korzenny . Olejek stosowany we w prawie wszystkich wyrobach z nutą korzenno – orientalną . „ Old Spice” Shulton 1937; „Opium” Y. St. Laurent 1977; „Envy for Men” Gucci 1998.
• Olejek anyżowy – Pimpinella anisum- olejek eteryczny otrzymany przez destylację z parą wodną nasion . Składnik główny – anetol do 95%. Zastosowanie – intensywna górna nuta i środkowa. Zapach charakterystyczny z dominującą nuta anetolu, w kompozycjach do podkreślenia nut ziołowo- owocowych
• Olejek Imbirowy – Zingiber officinale – otrzymuje się z rozdrobnionego kłąacza imbiru lekarskiego przed destylację z parą wodną , najlepszy pochodzi z indyjskiego wybrzeża Malabarskiego , wydajność 2%. Intensywna i trwała nuta środkowa i dolna, nieco ostry korzenny zapach ze słodkimi nutami balsamicznymi, stosowana dla nadania nuty-korzenno orientalnej. „ Old Spice” Shulton 1937; Opium pour Homme” Y. St. Laurent 1995
• Olejek lawendowy – Lavandula officinalis jedna z 30 odmian lawendy , najbardziej szlachetna uprawiana głównie we Francji i Bułgarii. Olejek otrzymany przez desytalcję z para wodną kwitnącego ziela. Produkcja na poziomie 300 ton . Główny składnik to octan linalilu 40% o linanol do 35%. Intensywna nuta górna , świeża , kawiatowo- ziołowa z delikatną nuta owocową i drzewną. Yardley 1913 „English Lavender”; Davidoff 1988 „Cool water” ; Christian Dior 2001 „Higher”
• Olejek jałowcowy z jagód Juniperus communis Najcenniejszym jest olejek otrzymany z szyszkojagód otrzymany metodą destylacji dojrzałych i rozdrobionych owoców zebranych zimą. Wydajności 1,0%-2,5% główne składniki alfa pinen ok 35%, sabinen do 30%. Intensywna nuta środkowa , świeży ciepły zapach drzew iglastych z nutami balsamicznymi Stosowanu głównie w perfumach męskich Guy Laroche 1972 „Drakkar” ; Nina Ricci 1984 „Phelas”
• Olejek pieprzowy – Piper nigrum – otrzymany na drodze destylacji owoców rośliny pnącej rosnącej w klimacie podzwrotnikowym .wydajność 1,0-2,6% , główne składniki α i β – pimeny, limonen, heliotropina. Średnio intensywna trwała nuta górna i środkowa, stosowana jako ostra drzewno-korzenna nuta w kompozycjach orientalnych. Coty 1905 „L’Origan”
• Olejek Ylang Ylang  – Cananga odorata – otrzymuje się z kwiatostanu drzewa kanagowego rosnącego w Azji pld-wsch,  Madagaskarze, Komorach. Destylacji z para wodna poddaje się kwiaty drzew kultywowanych,  w 3 etapach odbierając frakcje o coraz niżej jakości. W Azji olejek uznany jest jako afrodyzjak a jego zapach określany jako „zniewalający” . Wydajność 2% , główny składnik benzoesan benzylu do 30%. W kompozycjach intensywna nuta górna i środkowa, unikalny zapach kwiatowo orientalny z nutami owocowymi, balsamicznymi, w zasadzi gotowa kompozycja . Można znaleźć w Chanel 1921 „Chanel No.5” ; Nina Ricci 1948 „L’Air du Temps” ; Muehlens 1999 „Naomi Campbell”
• Olejek wetiwerowy – Vetiveria zizanoides – otrzymuje się poprzez destylację z para wodną wysuszonych, namoczonych, korzeni trawy palczatki nastroszonej rosnącej w rejonach podzwrotnikowych . Produkcja ok 300 t , wydajność 2% , składnik główny wetiwerol do 50%. Intensywna bardzo trwała nuta dolna, pomimo tego, że otrzymana z trawy należy do zapachów drzewnych stosowana głównie w zapachach dla mężczyzn.  H.Boss 1987 „Boss sport”; Bulgari 1995 „ Bulgari pour Homme”

Piżmo, ambra i inne aldehydy – najsłynnieszcze składniki perfum i aromatów.

Heliotropina – otrzymana z izosafrolu, pirokatecholu, była jednym z pierwszych zapachów wprowadzona do perfumerii , w naturze występuje w ekstraktach wanilii. Delikatna , trwała nuta środkowa, zapach kwiatowy ( heliotrop ) z ciepłymi nutami słodkimi i pudrowymi. Cenny składnik kompozycji bzu i konwalii. Prekursor MDMA.

• Octan linanylu – otrzymany przez estryfikację linanolu, występuje w prawie wszystkich olejkach eterycznych a w dużych ilościach w lawendowym, bergamotkowym, neroli, szałwii, różanym. Intensywna nuta górna , zapach ziołowo-lawendowy ze słodką i świeża nuta bergamotki . Uniwersalny składnik wielu kompozycji kwiatowych , kolońskich, ziołowo-cytrusowych.
• Ambra – Physeter mactocephalus- jedna z najcenniejszych substancji – ambra szara – wydzielina układu trawiennego kaszalota. Tinkturę otrzymuję się poprzez macerację wysuszonego, rozdrobnionego surowca w alk etylowym. Zarówno tinktura jak i ekstrakty muszą dojrzewać przez min 6 mcy . Główne składniki ambreina, epicoprostanol. Mało intensywna , bardzo trwała nuta przenikliwa dolna. Zapach ciepły ziemisto-pudrowo-pizmowo-morski W praktyce stosowana niezmiernie rzadko, kiedy obok piżma bardzo popularna. Guerlain 1889 „Jicky”; Guerlain 1925 „Shalimar” Joop 1987 „ Joop”
• Piżmo T – Brasylan Etylu – makrocykliczny ester otrzymany z kw brasylowego (po przerobie rzepaku) . Średnio intensywna , trwała nuta dolna. Zapach zwierzęco-piżmowy z nutami tłustymi. Uniwersalny utrwalacz wszystkich kompozycji zapachowych , nośnik nuty piżmowej.
• Alfa jonon  – Otrzymany przez kondensację naturalnego cytralu w acetonem. W naturze występuje w absolucie kasjowym a także w innych olejkach owocowych i kwiatowych (fiołek).  Intensywna trwała nuda środkowa, zapach  kwiatowy, fiołka ze słodkimi nutami owocowymi. Niezbędny składnik kompozycji fiołkowych, kwiatowych, i fantazyjnych .
• Aldehyd anyżowy – średnio trwała nuta słodko pudrowa , lekko kwiatowa – mimoza, heliotrop , kojarzona z wanilią, anyżem, przyprawami. Ważny składnik akordów – lilak, wiciokrzewu, wanilii, czekolady nut owocowych – brzoskwinia, malina , truskawka.
• Iso SuperE IFF – Magiczna cząsteczka – jedwabista nuta ambry i drewna dająca unikalna nutą i sznyt.  Dodana nadaję pełnię i subtelna głębię, lekką nutę piżma, pieprzu przypraw. Iso E Super to jeden z wielu materiałów o podobnych właściwościach, z których najsłabszym jest Isocyclemone E  z wyższymi formami dostępnymi jako Timbersilk i Sylvamber .

1. Molecule 01 (escentric molecules, 2005) 100% – Geza Schoen

2. Perles de Lalique (Lalique, 2007) 80%

3. Poivre Samarcande (Herme`s, 2004) 71%

4. Escentric 01 (escentric molecules, 2005) 65%

5. Terre d’Hermes (Hermes, 2006) 55%

6. Incense Kyoto (comme des garcons, 2002) 55%

7. Incense Jaisalmer (comme des garcons, 2002) 51%

8. Fierce for Men (Abercrombie & Fitch, 2002) 48%

9. Kenzo Air (Kenzo, 2003) 48%

10. Encre noire (Lalique, 2006) 45%

Schon G. 2008. 'Escentric’ molecules. Chemistry & Biodiversity. 5 (6) :1154-8. In June 2008. Verlag Helvetica Chimica Acta AG,Zurich

Ebanol Givoudan Zapach – drzewo sandałowe , nuty piżmowo pudrowe . Ma bardzo silny i intensywny zapach drzewnym , dodając kompozycjom nutę elegancji i blasku